Covid-19 ile birlikte Ekonominin lokomatif inşaat sektörü ne durumda? Piyasadaki değişimi ve konut stoklarının artışını nasıl çözümleyecekler?

Gayrimenkul ve inşaat sektörü, pandeminin en çok kazanan ve en çok memnun eden sektörü oldu. Türkiye’nin çok iyi koordine edilmiş başarılı sağlık sistemi ve pandemi yönetimi, yabancı yatırımcıyı hareketlendirdi. Ağustos ayında yükselen talep, kasım ayında yüzde 24,4’lük bir artışla dinamizmini korudu. Kasım ayında yükselen döviz fiyatları karşısında devletimizin attığı adımlar karşısında, yabancı yatırımcı taleplerinde ibre daha çok ülkemize döndü. Sektörümüzü yabancı yatırımcı açısından canlı tutmak adına yürürlüğe getirilen yabancı yatırımcıya vatandaşlık uygulaması, son 3 yıldır talebe yön veriyor. Bu zamana kadar 93 ülkeden, 7 bin 312 yabancı yatırımcı, gayrimenkul ve inşaat sektörüne 1 milyar 880 milyon dolarlık yatırım yaparak Türkiye vatandaşlığı kazandı. Yabancı yatırımcı konut satın alarak sadece sektörümüze yatırım yapmıyor. Aynı zamanda ülkemizde diğer sektörlere de yatırım yaparak yeni iş potansiyeli yaratıyor. Türkiye, yabancı yatırımcıya hem burada yaşamak hem de iş kurmak açısından ciddi fırsatlar yaratıyor. Eskiden yatırım odaklı alımlar, oturum odaklı hale dönüştü. Türkiye ekonomisine duyulan güven de açıklanan 3’üncü çeyrek büyüme rakamlarıyla daha da artışa geçti. Başarılı sağlık sistemimiz Türkiye’de yaşama fikrini daha da yaygınlaştırdı. Yatırımlarda İran, Afganistan, Irak, Yemen gibi ülkeler başı çekse de Eyopya, Grenada, Nikaragua gibi dünyanın öbür ucundan bile talep alıyoruz. Avrupa bölgesi, Amerika, Kanada, Çin gibi ülkeler de yükselişte. Yatırımların pandemi koşullarını da dikkate alarak daha da artacağını söyleyebiliriz. İç piyasadaki durgunluğa karşı yabancı yatırımcı satışları imdadımıza yetişti. Buradaki kaybı, 4 aydır artışa geçen yabancı satışlarıyla telafi edebileceğiz. TÜİK tarafından açıklanan ilk 9 ayın verilerine göre, inşaat ruhsatı stoku azalıyor. Yeni inşaat ruhsatı alımında bir hareketlilik var. 2019’un ilk 9 ayında 181 bin olan ruhsat alınan daire sayısı, bu yıl 358 bine yükseldi. Bu tablo, sektörümüzün geleceği için umut veriyor. Yakın gelecek açısından baktığımızda yılsonu hedeflerini yakalamamız hiç de zor olmayacak. Yabancı satışlarındaki dinamizm, hedeflerin tutturulmasında avantaj sağlayacak.

Pandemi ile birlikte hem konut geliştiriciler hem de alıcılar açısından bir şaşkınlık dönemi yaşandı. Devletimizin hızla yürürlüğe koyduğu destek paketi ile bu dönem kısa sürdü. Sektörümüz konut alıcılarına tarihte görülmemiş bir fırsat sundu. Pandemiye rağmen bankalarda kuyruklar, satış ofislerinde trafik oluştu. Hazirandan itibaren yükselişe geçen konut satışlarıyla, stokların erimesi hususunda önemli bir mesafe kat ettik. Yılın son çeyreğinde yabancı satışlar da hızla yükselişe geçti. Tüm bu gelişmeler ile stok sorunumuz ortadan kalkmaya başladı. 2021 ve sonrası için konut ihtiyacı oluştu. Yeni dönem, konut stoklarındaki artış yerine, azalışla birlikte oluşan ihtiyacı karşılamaya yönelik adımların atılacağı bir dönem olacak.

İnşaat/Gayrimenkul firmaları 2021 yılında piyasa analizi yaparken nelere dikkat edecek?

Bu dönemde ayakta kalmakta zorlanan şirketler için yeni satın alma ve birleşmeler gündeme gelebilir. Finansal açıdan güçlü olmayan şirketleri zor günler bekliyor. Burada öz sermaye yatırımının önemi hayli büyük. Kendi sermayeleri ile ayakta kalabilen şirketler, sektörümüzün yarınlarında söz sahibi olacak. Çünkü bu dönem yatırımcılar açısımdam konut geliştiricilerin güven tazelediği bir dönem oldu. Pandemiye rağmen şantiyelerini durdurmayan, yatırımcılara söz verdiği tarihte teslim yapan şirketler kazançlı çıktı. 2020’nin bu son günlerinden 2021 yılına baktığımızda, bu şirketlerin artan konut ihtiyacını karşılama yönünde ana aktör olacağını söyleyebiliriz. 83 milyon nüfusa sahip ülkemizde 20 yıl sonrasında bu rakamın 100 milyona ulaşması bekleniyor. 2020 yılında yaklaşık 23 milyon olan konut sayısının 2040 yılında 33 milyona ulaşması bekleniyor. Kentsel dönüşüm faaliyetleri de önümüzdeki dönemin yapılaşma çalışmaları arasında büyük bir yer kaplayacak. Öte yandan pandemi ile daha da yaygınlaşan dijitalleşmeye yönelik çalışmalar da gündemimizde olacak. Yatırımcılara verdiği güveni bu süreçte pekiştiren firmalar tüm bu beklentileri iyi okuyarak adım atacak. Yeni konut projelerinde peyzaj alanı ve yürüyüş parkuru geniş bir alana yayılan, balkonlu ya da bahçeli projeler satın alma kararında etkili olacak. Yatırımların hem nitelik hem de nicelik açısından, bu tespitler düşünülerek analiz edilmesi gerekiyor. 

Şirketlerin pandemi sebebiyle 2020 yılında planlanan hedefleri önümüzdeki yıllara ertelemesine neden oldu. Peki pandemiyle birlikte bu gelecek hedeflerinde neler değişti, öncelikleri neler oldu?

Pandemi sadece bir dönem için bir belirsizlik ortamı yaratsa da aslında, önümüzdeki dönem için kazanımları hayli büyük olacak. Ticari faaliyetlerde sınırlar ortadan kalkıyor. Geleneksel ticaretin yarattığı zaman ve maddi kayıpları çok net gördük. Pandemi sonrasında bu değişen düzende teknolojinin üstünlüğü galip gelecek Yeni dönemde, dijital yatırımlar, planlanan yatırımlar arasında ayrı bir başlık olarak kendine yer edinecek. Pandeminin etkileriyle birlikte Türkiye’nin yeniden inşasına yönelik çalışmalar hız kazanacak. 2021 ve sonrasında Türkiye’nin sektörümüze daha çok ihtiyacı olacak. Şirketler de erteledikleri yatırımları devreye alacaklar. Önümüzdeki 20 yılda 5 milyon konutun yeniden dönüşümü planlanıyor. 20 yılda 10 milyon konut ihtiyacı olacağını düşünürsek, 20 yılda 15 milyon konutun dönüşümü ve sıfırdan inşası için kollarımızı sıvamamız gerekiyor. Yeni dönemde büyük ölçekli projeler yerine daha butik, az katlı, yatay mimari değerlerine uygun olarak inşa edilen, yeşil alanı bol, belki de her konuta küçük bir bahçe bölümü ayırılan projeler ağırlık kazanacak. Sektör oyuncuları da yeni projelerini bu çizgide olgunlaştıracaklar.