Torkam Insaat hakkinda bilgi alabilir miyiz?

Yönetim Kurulu Baskani Mahmut DERELI, yaklasik 30 yildir insaat sektöründe bulunmakta olup, MAKRO Insaat’in kurucu ortakligindan ayrilarak 2001 yilinda Torkam Insaat ve Yatirim As.’ ni kurmustur. Yurt içi ve yurt disinda büyüme hedefleri dogrultusunda, öncelikle üst yapi olmak üzere insaat sektöründe büyüyen ve gelisen bir yapi içerisindedir. Insaat disinda turizm ve enerji üzerine yatirimlari bulunmaktadir. Büyüyen is hacmine bagli olarak 2019 yilinda Torkam Holding kurulmustur. Hali hazirda yurt içinde 3 aktif santiye bulunmaktadir. Agirlikli olarak kamu sektörü ile çalisilmakta olup, kendi arsalari üzerinde gerçeklesen yatirimlari bulunmaktadir.

Devam eden ve yeni baslayacak projelerinizi ögrenebilir miyiz?

Yurt içinde Emlak Konut GYO ile birlikte gerçeklestirilen Konya Meram Temasehir projesi, TOKI isbirligi ile Istanbul Küçükçekmece Sefaköy E5 üzerinde yapimi devam eden TORKAME5 projesi, Çevre Sehircilik Bakanligi-Kiptas isbirligi ile Kadiköy Fikirtepe’de yapimi devam eden 1.100 konut ve 33 ticari üniteden olusan Kentsel Dönüsüm Projemiz bulunmaktadir.

Konut stogu hakkinda ki düsünceleriniz nelerdir?

Iki açidan cevap vermek gerekir ise,

Her ne kadar satislar yüksek görünsede krizlerle birlikte ekonomiye paralel seyretmektedir. Satilabilir fiyat araligi ve lokasyon mevcut stoklarin eritilmesinde en önemli etkendir. 2015-2016 yillarinda neredeyse arsa fiyatlari ve paylasim oranlarinin tavan yaptigi dönemde yapilan sözlesmelere dayanan bagimsiz bölümlerin satislari ve insaatlarin tamamlanmasi çok sikintili olmaktadir. Degisen fiyatlar ile planlanan-gerçeklesen hedeflerde ciddi farklar olustugundan hem satilamamakta, hem de fiyatlar geri gelememektedir.

Istanbul gibi neredeyse ülkenin % 20'sinin yasadigi dev bir sehir basta olmak üzere maalesef plansiz ve kalitesiz bir konut stogu bulunmaktadir. Ancak bu konut stogunun niteliginin degismesi ve kalitesinin yükselmesi, maalesef çok zor olacaktir. Neredeyse 50 yil bu öncesinden baslayan ve bu güne yansiyan plansiz ve kent bilincinden uzak bir sehirlesme ile karsi karsiya kalinmistir. Aile yasantisina ve sosyal hayata pek uygun olmayan, aslinda çok katli gecekondu tabiri kullanilabilecek, neredeyse birkaç köyü barindirabilecek yüksek yapilarda yasamak cazibesini yitirecektir. Eski halini genelde kaybetmemis ve ismi ile özdeslesmis Etiler, Nisantasi, Üsküdar, Beykoz, Sariyer gibi yerler, eski cazibesini ve degerini koruyabilmektedir. Ancak Bagdat Caddesi maalesef bu halini koruyamamistir. Eski dokusunu kaybettirmeden ancak konut sahiplerini katkisi ile mevcut konut stogu iyilestirilebilir.

Maliyetli bir yatirim olan konut ve kentsel dönüsümün devlet eli veya organizasyonu yaninda finansman kontrolü olmadan konut stogunun dönüsümü maalesef imkansiz görünmektedir, ne yazik ki birkaç proje ve marka ile sinirli kalacaktir.

Ülke genelinde yürütülen kentsel dönüsüm çalismalarina dair degerlendirmeleriniz nelerdir?

Kentsel dönüsüm modelleri ile sektöre adim atan ve uzmanligi insaat olmayan birçok yeni firma, istah açan ve görüntüde yüksek getirisi olan insaat sektöründe, arsa rayiçlerinin ve paylasim oranlarinin gerçekçi olamayacak sekilde yükselmesine, arsa veya hak sahiplerinin beklentilerinin yükselmesine neden olmustur.

Bunun sonucu ise konut fiyatlarinin asiri yükselmesi olarak karsimiza çikmistir. Belli bölgelerde yogunlasan ve bir yarisa dönüsen yapilasma hizi, suni bir sekilde algilari yukarida tutmusturBelli bölgelerde yogunlasan bu konut projelerinin birçogu özellikle 2016 temmuz ayindan sonra oldukça yavaslamis veya durmak zorunda kalmistir. Maalesef arsa sahiplerinin gerçekçi olmayan bu tekliflere evet demeleri kimilerinin beklentilerinin ötesinde gelir getirsede, birçogu hüsranla sonuçlanmistir.

Istanbul gibi dogu bati aksinda yapilasan bir sehrin büyümesi de buna bagli olarak devam etmistir. Yapilasmalar kismen kentsel dönüsüm modelli de olsa, kamu ortakligi bulunmayan birçok proje hüsranla sonuçlanmistir. Her ne kadar konut satislari yüksek görünse de ciddi miktarda satis bekleyen bagimsiz bölüm bulumaktadir. Isyeri-ev arasindaki mesafenin açilmasi ve yolda geçen zaman konut satislarinin önündeki engellerin basinda gelmektedir. Sehir merkezlerinde ve ulasimi kolay alanlarin satisi daha hizli gerçeklesmektedir.

Insaat – gayrimenkul sektörünün son 10/15 yillik gelisimini nasil gözlemliyorsunuz?

2004-2005 li yillarda ekonomi sektöründeki pozitif görünüme dayali olarak baslayan ve birçok yatirimcinin istahini kabartan insaat sektörü, basta Istanbul olmak üzere ülkenin birçok yerinde çok hizli bir konut üretme yarisini baslatmistir. . Istanbul basta olmak üzere birçok büyük sehirde ayni anda baslayan projeler, televizyon reklamlarinin neredeyse tamamini olusturur hale gelmis idi. Bu kadar reklamin ardindan kötü senaryonun gerçeklesmesi sürpriz olmamistir.

Her krizde ilk etkilenen sektör olan, göreceli olarak issizlige pozitif katkisi olmasindan dolayi devlet desteginin fazla oldugu insaat sektörünün sürekli yükselmesi mümkün olamayacaktir. Ülkemizde birçok konut alicisinin tamamen pozitif algi neticesinde yöneldigi konut sektörü, yapilan yatirim ve alinan karsilik olarak aslinda gerçekçi olmayan rakamlarin olusmasina yol açmistir. Krediye dayali ve neredeyse finansmanlarin çogunun bankalarca saglandigi bir sistemin ne kadar saglikli oldugu tartisilir.

Insaat sektöründe geçtigimiz dönemden yansiyan belli sikintilar var, yurtdisinda yatirim yapan bir firma olarak bu sikintilari nasil asmayi basariyorsunuz?

Olusan sikintili süreçler sonrasi öngörülmeyen maliyetlerin ve sonuçlarinin yasandigi bir süreç yasaniyor. Tabii ki tamamen öz kaynaklar ile bu sürecin asilmasi mümkün degildir. En sikintili dönemde taahhüdümüzde yapimi süren 3 büyük yatirim ve santiye bulunmasina ragmen, çalismalarimizi devam ettirdik. Farkli kamu kurum ve kuruluslari ile çalismanin verdigi esneklik bu sürecin asilmasindaki en büyük etkenlerin basindadir. Bunun yaninda devam eden islerin devlet garantisi altinda olmasi dolayisi ile bankalarla gelistirilen finansman ve kredi modelleri büyük etken olmustur.

Türkiye disinda yatirim yapmanin avantajlari nelerdir?

Bu husus gerçekte farkli sistemler ve organizasyonlarin gelistirilmesine yardimci olmaktadir. Yatirim yapilan ülkenin sartlarina ayak uydurmak, oradaki sisteme entegre olmak, planlamalarin hem genel, hem de yerelde yapilmasini saglamaktan geçiyor. Büyümenin ve ilerlemenin sonucu olarak yurtdisi sektörü gerçekçi bir hedeftir. Cezayir ve benzer ülkelerin sistemleri ile Avrupa’daki bir ülkenin sistemi arasinda çok ciddi farklar bulunmaktadir. Degisen bu sartlara adapte olmak ve adimlari atmak, hem hareket esnekligi sagliyor, hem de yeni kapilarin açilmasina, farkli yatirim ve üretim modellerinin gelistirilmesine olanak saglamaktadir. Yurtdisindaki faaliyetlerin devami esnasinda, kamu kurumlarina gerçeklestirilen taahhütler, sonrasinda verilen güven ve yereldeki ortakliklar, yeni yatirimlarin kapisini açmaktadir.

2019 yili nasil geçti, 2020 yilina dair sektör ve firma adina beklentileriniz – öngörüleriniz nelerdir?

Seçim ve sonrasinda yasanan süreçte tüm beklentiler degiskenlik yasadi dogal olarak. Öncelikle sirket taahhüdünde olan 2 büyük santiyeyi sorunsuz ve zamaninda teslim etmek. Yakindan takip ettigimiz yeni yatirim ve is potansiyellerini gerçeklestirmek arzusundayiz. Bu konuda öncelikle halen devam eden ve gelisen Cezayir ile yeni bir yapilanma ile girdigimiz Almanya’daki yeni yatirimlari ve is sahalarini genisletmek ana hedeflerimiz. Ülkemize ciddi anlamda katkida döviz girdisi yaratacak yatirimlari gelistirmek, ihracat, isgücü ve istihdami gelistirmek önceligimizdir

Son olarak hedefleriniz nelerdir?

Sektörün içinden gelen Yönetim Kurulu Baskanimiz Sn. Mahmut DERELI’nin bir sözü var. “Herkesin bir misyonu ve görevi var. Allah bize de patronluk ve müteahhitlik nasip ederek insanlara is vermeyi, yasayacaklari çalisacaklari mekanlar üretmeyi nasip etti.” Bunu gelistirmek, büyütmek ve ileri götürmek hedefindeyiz. Yurt içi ve yurt disinda yeni yatirimlarla büyüyen, farkli sektörlerde gelisen, sayginligini artiran bir yapi insa ederek ülkemizin önde gelen markalarindan biri haline gelmektir.