1. ZeroBuild Türkiye‘21 hakkında bilgi verir misiniz? 

Tüketilen enerjinin büyük kısmının ithal edildiği, enerji tasarrufunun her geçen gün daha iyi anlaşıldığı ülkemizde, sadece binalarda kullanmak için her sene yaklaşık 15 milyar dolar enerji ithal ediyoruz. Enerji verimliliğinin arttırılması, fosil yakıt kullanımının minimuma indirilmesi ve aynı anda yenilenebilir enerji kaynaklarına odaklanılması herkesin gündeminde. Dünyada birçok başarılı örneği bulunan ve aynı zamanda birçok ülkenin de eylem planlarında yer alan Sıfır Enerji Binalara dönüşüm bu nedenlerle bu yıl ikincisi düzenlenecek ZeroBuild Türkiye’nin merkezini oluşturuyor.

ZeroBuild Türkiye’21 ile enerji tasarrufunda büyük önemi olan Sıfır Enerji Binalar konusunda gerçekleştirilmiş örnekleri paylaşarak, uygulamaların her boyutta günlük hayatın olağan akışına dahil edilmesi, farkındalığın yaygınlaşması ve kamuoyunun dikkatini çekmeyi amaçlıyoruz. Dünya örneklerinin paylaşımı ile tüm paydaşlara bir yol haritası sunabilmenin ötesinde ülkemizin sahip olduğu mimarlık-mühendislik-finans bilgisi ve üretim-sanayi kabiliyetleri ile Sıfır Enerji Binalar’a ulaşmanın aslında hiç de zor olmadığını bu yıl tekrar vurgulayacağız. Açılış oturumuna sıfır enerji binaların sürdürülebilir kalkınmadaki rolü ile başlayacak olan ZeroBuild Türkiye’21’e bakanlıklar düzeyinde konuşmacı katılımı sağlanacak. Enerji verimliliği finansmanı konusunda oturumun konuşmacıları olan finans kurumlarının görüşleri ve TurSEFF değerlendirmeleri konu edilecek.

Bu yıl forum kapsamında ilk kez ZeroBuild Akademi Günü yer alacak. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ile “1000 Okul Projesi” kapsamında gerçekleştireceğimiz günün programında mesleki ve teknik lise öğretmenleri ile sıfır enerji binalar özelinde mesleki ve teknik eğitim alanına katkı sağlamak için bilgi paylaşımı yapılacak. 

Ayrıca bu yıl forumumuzda gençler de bizlerle. Forumun son günü gerçekleşecek büyük kapanış oturumunda ZeroBuild Üniversiteler Ağı’nı temsilen gençler değerlendirmelerde bulunacaklar ve geniş katılımlı bir kampanyayı başlatacaklar. 
Bu yıl ikincisini düzenlediğimiz ZeroBuild Türkiye’21 ile 2020 yılında ulaşılan ağ sayısın iki katına çıkartarak daha geniş kitlelere, mesleklere ve yaş gruplarına ulaşmayı hedefledik ve çalışmalarımızı bu doğrultuda ilerlettik. 

2. Sıfır enerji bina nedir? Sıfır enerji bina kapsamında gerçekleşecek projelerin ülke ekonomisine ve doğaya faydalarından bahsedebilir misiniz? 

Sıfır Enerji Bina, ısıtma, soğutma, aydınlatma ve diğer tüketimleri için çok düşük miktarda enerji ihtiyacı olan ve bu ihtiyacını da tamamen yenilenebilir enerji kaynaklarından temin eden binadır.

Sıfır Enerji Binalar; çok düşük enerji ihtiyacına sahip olabilmek ve ihtiyaç duydukları enerji miktarını belirli bir süre boyunca yenilenebilir kaynaklar yoluyla yerinde (veya uzakta) üreterek elde edebilmek için, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji üretimi kavramlarını bir araya getirir. Sıfır Enerji Binalar'a ulaşmak tüm dünyada ivme kazanan bir hedeftir. Son yıllarda özellikle ticari binalar, gerek sağladıkları maliyet ve rekabet avantajı ve gerekse de kanuni zorlamalar sebebiyle Sıfır Enerji Binalar geliştirmek konusunda artan bir ilgiye sahiptir. Bununla birlikte Sıfır Enerji Bina kavramı birçok yerel yönetimin kısa ve orta vade hedeflerinde yer almaya başlamıştır. İklim değişikliğinin sert etkileri kanun yapıcıların ve yerel yöneticilerin çalışmalarını şüphesiz hızlandıracaktır.

Sıfır Enerji Bina, enerji verimliliği yüksek ve ihtiyaç duyduğu enerjiyi tesis içi ve/veya tesis dışı yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılayan bir bina olarak tanımlanır. Bu kavramın bir ötesi olan Net Sıfır Karbon Bina da, Dünya Yeşil Bina Konseyi (WorldGBC) tarafından yıllık bazda salınan karbondioksit emisyonları miktarının sıfır veya negatif olduğu bina olarak tanımlar.

Sıfır Enerji Binaya ulaşmanın en kısa yolu Pasif Ev standartları ile inşa edilen binadır. Pasif Ev standartları evrensel prototiptir ve her iklim bölgesinde uygulanabilir. Bir binayı Pasif Ev Standartları ile tasarlayıp hayata geçirdiğinizde, olağan binalara göre %95 daha az enerji harcarsınız. Bu da doğa salınan zararlı gazların çok yüksek oranda azalması demek. Pandemi döneminde dünyada Pasif Ev Standartları ile hayata geçirilmiş okullar kapatılmadı. Öğrenciler öğretmenleri ile yüzyüze eğitime devam ettiler. Sanırım bu birkaç cümle bile bizlere bahsettiğimiz binaların önemi ve katkısını yeterli şekilde açıklıyor.

3. Enerji verimliliği kapsamında hedeflenen sıfır enerji binaların uygulanabilirliğini nasıl değerlendirirsiniz?

Sıfır enerji binalara ulaşmak için iyi bir ekip kurmanız gerekir. Sadece konuyu bilen tasarımcılar, mimarlar ve mühendisler yeterli değildir. Uygun finansman kaynağını sağlamanız da yetmez. Bizler, tasarımcılar olarak masa başında en doğru, en verimli projeleri oluşturabiliriz. Gerekli ve cazip finansman kaynaklarını da bulabiliriz. Ama inşaatlarda doğru uygulama olmazsa, yapılan bütün yatırımlar çöpe gider. Bu sebeple mesleki ve teknik lise çıkışlı, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarını öğretmenlerinin doğru bilgilendirmesi ve yönlendirmesi ile öğrenmiş, konuya ilgi duyan ve hatta kendisini kısa kurslarla iyice yetkinleştirmiş teknikerlerle çalışmak çok önemlidir. Bu noktada şunu belirtmek isterim ki, bu yıl M.E.B. ile 1000 Okul Projesi kapsamında bütün mesleki ve teknik lise öğretmenlerimizin foruma dinleyici olarak katılımlarını sağlıyoruz.

Ayrıca kanunların, yönetmeliklerin ve imar mevzuatlarının da sıfır enerji binaların önünü açacak şekilde düzenlenmiş olması çok önemlidir. Son kullanıcıları gereksiz bürokrasiye boğmaktan kaçınmalı ve sıfır enerji binalara dönüşüm projeleri her açıdan teşvik edilmeli ve teşvik mekanizmaları geliştirilmelidir.

4. Türkiye’yi sıfır enerji binalar konusunda nasıl değerlendiriyorsunuz? ZeroBuild Forum 21’de Türkiye’deki projeler için hedefleriniz nelerdir? 

Avrupa Birliği’nde 1 Ocak 2021 itibariyle ‘Sıfır Enerji Binalar’a dönüşüm zorunlu hale gelmişti. Yeşil Mutabakat ile birlikte Sıfır Enerji Binalar ve ötesinde Sıfır Karbon Binalar bütün dünyada ulaşılacak hedefler olarak ortaya konmaya başlandı ve devletler ve uluslararası kuruluşlar hızla bu doğrultuda çalışmalarını şekillendiriyorlar. Dolayısıyla önümüzde birçok örnek mevcut. İklim krizinin sonucu olan devasa ölçekte orman yangınları, son günlerde ormanlarımızı, hayvanlarımızı, evlerimizi, doğup büyüdüğümüz yerlerimizi bizlerden hızla koparmaya başladı. Bu acıları daha fazla yaşamamak üzere hızla bizim de yürürlükteki kanun ve yönetmeliklerimizde Sıfır Enerji Binalar’a dönüşümün zorunlu hale gelmesini bekliyoruz. Bir yandan ulusal, bir yandan da yerel yönetimlerin izleyecekleri yol haritaları var. Artık bunları uygulamak ve kontrol mekanizmalarını hayata geçirmek çok önemli.

Türkiye’deki binalarda enerji performansı iyileştirme politikaları kapsamında T. C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 20 Aralık 2020 tarihinde Neredeyse Sıfır Enerjili Binalar (NSEB) için Rehber Kitap yayınlanmıştı. ZeroBuild Türkiye’21 ile yürürlükteki kanunları göz önüne alarak, önemli olan NSEB rehberinde yapılan tanımlamaların bir adım ötesine uzanarak Sıfır Enerji Binalar kavramına dikkatleri çekmenin yanı sıra, Avrupa Birliği’nde 1 Ocak 2021 itibariyle zorunlu hale getirilen Sıfır Enerji Binalar’a dönüşümün ülke gündeminde yer almasının ötesinde, uygulanması için Türkiye ve dünya kanaat önderleri ile birlikte kentsel dönüşümde yapılan yeni binalarda yeni yol haritaları kapsamında konuyu hem ulusal ölçekte, hem de yerel ölçekte her açıdan ele alacağız.

5. Dünya genelindeki gerçekleşmiş olan başarılı sıfır enerji binalara örnek verebilir misiniz?

Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sıfır Enerji Binalar Araştırma Merkezi Direktörü ve ZeroBuild Forum Uluslararası Kurul Üyesi Prof. Dr. Arild Gustavsen’in liderliğinde hayata geçen “ZEB Labotarory - Laboratory for Zero Emission Buildings” 25 Şubat 2021 tarihinde Norveç’de açıldı. “ZEB Lab”, bina cephelerinin, komponentlerinin ve teknik sistemlerinin modifiye edilebildiği ve değiştirilebildiği, 4 katlı ve 2.000 m² kapalı kullanım alanı olan bir hizmet binasıdır. Bina, kullanıcılarının gerçek zamanlı olarak yarattıkları değişken yüklerle deneysel parametrelere dönüştüğü yaşayan bir laboratuvar olarak tasarlanmıştır.
2014 yılında hizmete açılan Belçika’daki Seraing Belediye Binası Belçika Pasif Ev sertifikası almış 4.500 m² kapalı kullanım alanı olan 200 kişinin çalıştığı bir kamu binasıdır. Projede doğal havalandırmanın ısıl kütle ve otomatik güneş kırıcılar ile beraber kullanıldığı pasif tasarım prensipleri öne çıkar. Binada ileri teknoloji ile güneş kazanımları, yüksek yalıtım, doğal havalandırma yolu ile pasif soğutma ve buharlaşmalı soğutma bir arada kullanılmıştır.

İsviçre, Brütten’de 2016 yılında kullanıma açılan 1010 m²’lik kapalı kullanım alanı olan apartman binası da bütün yıl boyunca herhangi bir dış enerji takviyesine ihtiyaç duyulmadan kullanıcılarını barındırmaktadır. Binada 80 m² ile 145 m² arasında farklı büyüklüklerde 9 daire bulunmaktadır. Bina gride bağlı değildir ve de elektrik kaynağı tamamı ile güneştir ve ısıtma da jeotermal sistemden karşılanır.

Sizlerle sadece üç güzel örneği paylaştım. Daha çok örneği detayları ile birinci ağızdan dinlemek için ZeroBuild Türkiye’21’e bekliyoruz.  

6. Sıfır enerjili binalar hangi yapı türlerinde (konut, ofis, yönetim binaları vb.) daha çok tercih edilmektedir?

Aslında şunun altını çizmek isterim ki, iklim krizinin etkilerini bu kadar yoğun yaşamaya başladığımıza göre ve bütün ülkeler fazla zamanımızın kalmadığını kabul etmişken, sıfır enerji binalara ulaşımın artık tercihlere bırakılacak bir konu olduğunu düşünmüyorum. Tabii ki, her bir yapı tipolojisinin farklı ele alınması lazım. Binaların doluluk yoğunlukları, kullanım biçimleri, hiyerarşik ve işlevsel iş düzenleri tasarım aşamasında bütün paydaşlar tarafından doğru tanımlandığı takdirde, her bir bina tipolojisinin sıfır enerji binaya dönüştürülmesi hem yeni binalarda, hem mevcut binalarda, hem de kültürel miras değeri olan binalarda mümkün. Bunun ile ilgili yeterince bilgi birikimi ve malzeme arzı mevcut. Dünyanın her yerinde farklı iklim koşullarında gerçek zamanlı izleme ile performansı ölçülen farklı bina tipolojileri mevcut. Birçok somut örneği detayları ile birinci ağızdan dinlemek için ZeroBuild Türkiye’21’ye www.turkiye.zerobuild.org adresinden ücretsiz olarak kayıt olabilirsiniz.