Türkiye’nin modern kültüründeki mihenk taşlarından biri olan Atatürk Kültür Merkezi’nin (AKM) 31 yılı bulan zorlu yapım süreci ve dönemin üretim koşulları, Modernin İcrası: ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ, 1946-1977 sergisiyle gün ışığına çıkacak.

Güçlü ortaklık, tarihi sergi

SALT tarafından, Kalebodur desteği ve Tabanlıoğlu Mimarlık katkısıyla 21 Eylül 2012-6 Ocak 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilecek sergi, Hayati Tabanlıoğlu mimarlık arşivinden belgeleri de içeren bir çalışmayla binanın incelikli tasarım ve yapım süreçlerini tüm ayrıntılarıyla ortaya çıkaracak. Mekânsal ve dekoratif unsurlarla, AKM’nin kurumsal tarihinin yanı sıra Hayati Tabanlıoğlu’nun mimari yaklaşımını da inceleyen proje, İstanbul'un en sofistike yapılarından biri olan AKM'nin oluşum hikâyesini ve modern mimarinin gelişimini gözler önüne serecek.  

Modern mimarlık ve tasarım ikonu

Küratörlüğünü Pelin Derviş ve Gökhan Karakuş’un üstlendiği sergide, AKM’nin 31 yıllık zorlu yapım sürecine odaklanılacak. AKM’nin, bir dönemin modern mimarlık ve tasarım ikonu olduğunu vurgulayan Derviş ve Karakuş, Hayati Tabanlıoğlu önderliğindeki ekibin avangart vizyonuyla binayı nasıl yaptığını detaylı olarak vurgularken izleyiciye, Türkiye’deki modernizm hakkında fikir veren arşivsel perspektif de sunacak. 

Sembol yapının maketi de sergilenecek

AKM’nin mimari nitelikleri ve mimarlık tarihindeki yerinin izleneceği sergide, sanatın kamuya açılması çabasının güçlü bir temsili haline gelen binanın maketi de yer alacak. Tabanlıoğlu Mimarlık’ın hazırladığı ve Kalebodur’un finanse ettiği 1/60 ölçeğindeki maket, izleyicinin binayı tüm mimari detaylarıyla okuyabilmesine olanak tanıyacak. Sembol yapının maketi, Kalebodur tarafından, serginin kapanmasının ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı’na armağan edilecek. 

Dönemin yaratım ve üretim süreçlerini anlamak

Mimar Murat Tabanlıoğlu, birinci derece kültür varlığı olarak tescil edilen AKM’nin, ikinci yapımından (1977) yaklaşık 35 yıl sonra çağdaş teknoloji olanaklarıyla güncellenmesi ve günümüze uygun bir altyapı ile işlevlerini en etkin biçimde kazanması amacıyla yenilenebileceğini belirtti. Tabanlıoğlu, “AKM’nin, 2013 yılında kent yaşamına tekrar katılması konusunda kaydedilen ilerlemeye paralel gerçekleşen bu sergi, özellikle binanın mimari önemini vurgulaması ve herkese açık bir arşiv olarak sunulması açısından çok değerli.

Savaş sonrası modern mimarlık bağlamında temsili özelliği olan AKM, dönemin yaratım ve üretim süreçlerini anlamak ve değerlendirmek konusunda istisnai bir analiz vakası. Özellikle Hayati Tabanlıoğlu’nun düzenli tuttuğu notlardan, arşivlediği belgelerden izlediğimiz proje geliştirme yöntemleri ve titizliği ise, mesleğin icrası ve 1960’ların mimarlık ortamının tespiti konusunda yol gösterici” dedi.

Kalebodur’dan modern Türk mimarisine destek

Türkiye’de ilk seramiği üreten Kale Grubu’nun, geliştirdiği ürün ve teknolojilerle Türk mimarisine önemli katkılarda bulunduğunu kaydeden Kale Grubu Yapı Ürünleri Grubu Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı İhsan Karagöz de sergi ile ilgili şunları söyledi: “55’inci yılımızda, Türk mimarisinin sembol yapısı olan AKM’yi inceleyen böylesine önemli bir çalışmanın içinde Kalebodur markamızla yer almanın heyecanını yaşıyoruz. İlk AKM’nin yapımında Kalebodur ürünlerinin kullanılmış olması bizim için ayrı bir övünç kaynağıdır.

Alanında Türkiye’nin en büyük, dünyanın önde gelen sanayi kuruluşlarından biri olan Kale Grubu, sosyal sorumluluk projeleri ve sponsorluklarla modern Türk mimarisini desteklemeye devam edecektir.”

Modernleşme çabalarının arka planı

AKM, 1946’da bir opera binası olarak projelendirildi. Bina birçok mimari müellifin çeşitli tasarımlar yaptığı uzun ve zorlu bir sürecin sonunda, 1969 yılında mimar Hayati Tabanlıoğlu tarafından tamamlandı ve İstanbul Kültür Sarayı adıyla faaliyete başladı. Ancak ertesi yıl çıkan ağır bir yangın nedeniyle yedi yıllık bir inşa dönemine girerek 1977 yılında Atatürk Kültür Merkezi adıyla yeniden kullanıma açıldı.

20. yüzyılın ikinci yarısı boyunca AKM’nin planlama, yapım ve işleyişinde meydana gelen bu iniş çıkışlar, modern devlet ve toplum kurumları oluşturmaya çalışan Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme çabalarının arka planındaki dinamiklere işaret ediyor. 

Hayati Tabanlıoğlu Mimarlık Arşivi sergi boyunca açık

Tabanlıoğlu Mimarlık’ın katkısıyla SALT Galata’daki SALT Araştırma bünyesine dâhil edilen Hayati Tabanlıoğlu Mimarlık Arşivi de, serginin başlangıcından itibaren araştırmacı ve ilgililerin erişimine açık olacak. Sergi kapsamında düzenlenecek etkinlikler, saltonline.org adresi ile SALT’ın Facebook sayfasından duyurulacak.

KAYNAK :İnşaat&Yatırım Dergisi