GYODER tarafından hazırlanan “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2011” ve “Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektörü 2011 4. Çeyrek Raporu” ile gayrimenkul sektörünün 2011 yılı karnesi netleşti: 

● Alınan konut yapı ruhsatları ve yapı izinleri, küresel kriz öncesi rakamları net bir şekilde geride bıraktı. 2011 yılında 642.972 adet konut ruhsatı, 547.635 adet ise konut yapı izni alındı...

● Konut satış adetleri ise 2010 yılının üzerinde gelişirken, sözleşmeli satışlar hariç olmak üzere 419.000 adet tapu devri gerçekleşti... 

● GYODER’in Gelişen Kentler Zirveleri’nde dikkat çektiği, Anadolu illerinde gayrimenkul sektöründe gelişim daha da belirginleşti. Istanbul, İzmir ve Ankara dışındaki iller, % 58.3 ile konut satışlarındaki paylarını arttırmaya devam etti... 

● Ticari gayrimenkulde yabancı girişindeki artış da dikkat çekti. Türkiye’de yabancıların sahip veya ortak oldukları AVM sayısı 69’a yükselirken, bu AVM’lerin kiralanabilir alan metrekare büyüklüğü ise 2.417.657 metrekareye çıktı...

● Gerçekleşen toplam inşaat yatırımlarının büyüklüğü de, sektörün Türkiye ekonomisindeki itici gücünü ortaya koydu. Toplamda 118 milyar TL ile tarihi bir rakama ulaşan toplam inşaat yatırımlarında; kamu sektörü 41,5 milyar TL’lik harcama gerçekleştirdi. Özel sektör ise 76.5 milyar TL’lik toplam inşaat harcamaları ile rekor kırdı. İnşaat sektörünün 2011’de Türkiye ekonomisine katkısı, yaklaşık 300 milyar TL oldu...  

GYODER (Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği) tarafından hazırlanan “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2011” raporu ve “Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektörü 2011 4. Çeyrek Raporu” düzenlenen basın toplantısı ile açıklandı. 

GYODER Başkanı Işık Gökkaya ve GYODER Yönetim Kurulu Üyeleri’nin katılımıyla The Ritz Carlton Oteli Cam Salonu’nda düzenlenen basın toplantısında, gayrimenkul sektörünün 2011 yılı verileri sunum eşliğinde kamuoyu ile paylaşıldı.

GYODER’in gayrimenkul sektörü için kapsamlı bir veritabanı oluşturmak amacıyla Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri’nden Dr. Can Fuat Gürlesel’e hazırlattığı raporlarda, kamu kurumlarının ve sektörel üst kurumların (TBB, BDDK, SPK gibi) yayınladığı verilerden de faydalanıldı. 

GYODER Başkanı Işık Gökkaya, gayrimenkul sektöründe son üç yılda yaşanan gelişmelerin, GYODER öngörülerini doğruladığına dikkat çekti. Gökkaya, “Küresel kriz sonrası GYODER'in öngördüğü gibi; 2010 yılı ‘normalleşme ve iyileşme’, 2011 yılı ise ‘yeniden büyüme’ yılı oldu.  

Kriz sonrası yeni dönemde Türkiye gayrimenkul sektörü, uluslararası yatırımcıların gözdesi olarak istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme yakaladı.  Türkiye gayrimenkul sektöründe, büyük illerin yanı sıra diğer illerin katılımı ile büyüme ve gelişme giderek derinleşiyor, daha sağlıklı, daha homojen bir yapıya kavuşuyor” dedi. 

GYODER tarafından paylaşılan “Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2011” sunumu verilerine göre;

Konut ruhsatları ve yapı izinleri alımında küresel kriz öncesi seviye aşıldı

2011 yılında alınan konut yapı ruhsatları daire sayısı, kiriz öncesi yılların net bir şekilde üstüne çıkarak 642.972 olarak gerçekleşti. Yine 2011 yılında alınan konut yapı izinleri de yükselmeye devam ederek, kriz öncesi rakamların yaklaşık 200 bin adet üzerine çıkıp 547.635 oldu.

Sözleşmeli satışlar hariç olmak üzere 2010 yılında 357.341 olarak yer alan tapu devirleri ise 2011 yılında 419.000 olarak gerçekleşti. 

Anadolu illeri, gayrimenkuldeki satış paylarını arttırıyor

GYODER’in Gelişen Kentler Zirveleri’nde dikkat çekerek desteklediği Istanbul, Ankara ve İzmir dışında kalan illerin, gayrimenkul satışlarındaki paylarını arttırmasının da, 2011 yılı sonuçlarına çok net bir şekilde yansıdığı görülmektedir.

AVM’lerde de üç büyük il dışında görünür şekilde yoğunlaşan diğer şehirler, konut satışlarında da payını arttırmıştır. Istanbul, Ankara ve İzmir’in dışındaki iller, 2010 yılındaki yükselmelerini devam ettirerek; konut satışlarındaki paylarını 2011’de  % 58.3’e ulaştırmıştır. Böylece 3 büyük il dışında kalan şehirler, son iki yılda paylarını % 8.3 oranında arttırmıştır. 

Konut fiyatları ve kiraları, küresel kriz öncesi rakamlara ulaştı

Konut fiyatlarında ise; 2011 yılında, kriz öncesi 2007 rakamlarına ulaşıldığı görülmektedir. 2007 yılında 100 olan endeks, 2011 yılında 100,8 olarak gerçekleşmiştir.

Konut kiralarında 2011 yılı, 2007 yılının sadece 1.7 puan gerisinde tamamlanmıştır. 2007 yılında 100 olan konut kira endeksi, 2011 yılında 98,3 olarak gerçekleşmiştir. (Konut Fiyat ve Kira Endeksi – 2007=100)

Konut kredileri toplamı 74.590 milyon TL’ye ulaştı, kredi kalitesi arttı 

Konut kredilerinde geçmiş yıllardan bu yana yaşanan geleneksel hızlı gelişmenin 2011 yılında da sürdüğü görülmektedir. 2010 yılında 60.8 milyar TL olan kullanılan konut kredileri büyüklüğü, 2011 yılında 74 milyar 590 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2011 verilerine göre; kullanılan konut kredilerinin, artan hacmine karşın, kalitesinin de yükseldiği görülmüştür.

Takipteki konut kredileri büyüklüğü; 2009 yılında 962 milyon TL, 2010 yılında 860 milyon TL olarak gerçekleşirken, 2011 yılında ise önemli bir düşüşle 659 milyon TL olmuştur.

Takipteki kredi miktarının toplam konut kredileri içindeki payı da 2009’da % 2.14, 2010’da % 1.41, 2011 yılında ise % 0.88 olarak gerçekleşmiştir. 

Konut kredilerindeki sağlıklı ve istikrarlı artış devam ediyor!

Konut kredilerinin milli gelir içindeki payında sağlıklı ve istikrarlı artış görülmektedir. 2010 yılında % 5,53 olan konut kredilerinin GSMH içindeki payı, % 0.23 artarak 2011 yılında % 5.76 olarak gerçekleşmiştir. 

Konut kredileri de sağlıklı ve homojen büyümeyi gösteriyor

Konut alanında 3 büyük il dışındaki şehirlerimizin payını arttırması, kullanılan konut kredilerinin dağılımına da yansımıştır. Başta Istanbul olmak üzere 3 büyük ilde, son dört yılda bu alanda daralma görülürken, diğer illerin ise istikrarlı bir şekilde yükseldiği görülmüştür. Istanbul’un 2008 yılında % 39.4 olan konut kredilerindeki payı; 2009’da % 37.9, 2010’da 36.5 ve 2011’de ise % 35.7 olarak kayıtlara geçmiştir.

Istanbul, İzmir ve Ankara’nın yer aldığı 3 büyük ilin 2008 yılında % 60.6 olan konut kredilerindeki ortalama payı ise; 2009’da % 59.0’a, 2010’da 57.4’e ve 2011 yılında 56.5’e gerilemiştir.

Diğer illerin konut kredilerindeki payları, istikrarlı bir artış ile 2008’deki % 39.4 oranından, 2009’da % 41.0, 2010’da 42.6 ve 2011 yılında ise % 43.5’e ulaşmıştır. Konut kredilerinin 3 büyük ilde yoğunlaşmayarak, diğer illere de dağılımı, gayrimenkul sektörünün bu alanda sağlıklı ve homojen bir büyüme içinde olduğunu göstermektedir. 

Faiz yükselmesine karşın konut kredilerinde ilgi artışı yaşandı

Yılsonu verilerinden yararlanılarak oluşturulan 5–10 yıl vadeli konut kredileri basit ortalamalarına göre; 2010’da % 0.90 olarak gerçekleşen konut kredisi aylık ortalama faiz oranı, 2011 yılında % 1.29 olarak gerçekleşmiştir. Konut kredi oranlarındaki yaklaşık % 0.36’lık artışa karşın, kullanılan konut kredilerinin artması da, gayrimenkul sektörünün büyümesinin en önemli göstergeleri arasında dikkat çeken bir diğer veri olmuştur.

Toplam perakende harcamaları 266.6 milyar dolara ulaştı

AVM ve ticari gayrimenkul sektörünü besleyen Türkiye perakende harcamaları da artarak, 2011 yılında toplamda 266.6 milyar dolara ulaşmıştır. Bununla birlikte, perakende pazar zinciri içinde, ‘Geleneksel Pazar’a oranla ‘Modern Pazar’ların payı da artmaya devam etmiştir.

2006 yılında % 68 olan ‘Geleneksel Pazar’ın perakende pazarı içindeki payı, periyodik daralmasına devam ederek, 2011’de % 57’ye kadar gerilemiştir. Modern Pazar ise 2006’da % 32 olan perakende pazarı içindeki payını, 2011’de % 43’e kadar çıkarmıştır. 

AVM yatırımlarında canlanma başladı

2011’de AVM yatırımlarının da yeniden canlandığı görülmüştür. 2010 yılında 6.290.341 metrekare olan açılan AVM kiralanabilir alan toplamı, 2011 yılında 1.271.545 metrekare büyüyerek toplamda 7.561.886 metrekareye ulaşmıştır. 

2000’li yılların başından itibaren zaman içinde kapanan veya farklı işlevler kazanan 228.716’lik bu kategoriye girmiş alanlar düşüldüğünde ise; 2011 yılında aktif haldeki açılan ve mevcut AVM kiralanabilir alan büyüklüğü 7.333.170 metrekare olarak tespit edildi.

2011’de kişi başına AVM kiralanabilir alan büyüklüğünde liderliğini sürdüren Ankara’yı Istanbul takip ederken, üçüncü sıradan itibaren yer alan Anadolu illerinin öne çıkması da dikkat çekmiştir. 

Yabancıların Türkiye’de AVM ilgisi artarak sürüyor

Yabancı yatırımcıların Türkiye gayrimenkul sektörüne ilgisi, AMV yatırımlarında da öne çıkmıştır. Yabancıların Türkiye’de ortak veya sahip oldukları AVM göstergelerinde; 2010 yılında 64 olan AVM sayısı, 2011 yılında 69’a, 2010 yılında 2.133.737 metrekare olan kiralanabilir alan büyüklüğü ise 2011 yılında 2.417.657 metrekareye çıkmıştır. 

Istanbul ofis yatırımları daha da büyüyecek

Istanbul’da ofis yatırım ve stokları, 2011’de de önceki yıllara oranla gözle görülür şekilde artmaya devam etmiştir. 2011’de Istanbul’daki ofis stoku; 2010’a oranla 340.810 metrekare artarak, 3.413.834 metrekareye yükselmiştir.

Buna karşın Istanbul’daki ofis stokunun, diğer önemli yabancı metropollere karşın yetersizliği ise, önümüzdeki süreçte bu alanda sektörde kaydedilecek gelişmenin büyüklüğünü de gözler önüne sermektedir.

2011 yılında MİA Bölgesi aylık ofis kiraları ortalamaları da, A sınıfında yükselerek 29.3 m²/dolar olarak gerçekleşirken, B sınıfında ise 14.9 m²/dolara gerilemiştir. 

Istanbul’da lojistik alan aylık ortalama kiraları da, 2011 yılında yükselerek 6 m²/dolar ile küresel kriz öncesi değerlerine ulaştı. 

Istanbul’da konaklama sayısı ve oda başı gelir arttı

Türkiye’de turizm merkezlerinde konaklama sayısı yükselirken, Istanbul’da otel yatırımlarına olan ilgide de artış gözlemlenmiştir. 2011 yılında 64.400’e ulaşan Istanbul’daki toplam yatak sayısı, % 77 doluluk oranı ile 5.3 milyon kişiyi ağırlamıştır. 2011 yılında, Istanbul’daki lüks otellerin oda fiyatları ve oda başı gelirinde de artış gözlenmiştir.

2010 yılında 157 Euro olan ortalama oda fiyatları, 2011 yılında 180 Euro’ya çıktı. Yine 2010 yılında 210 Euro olan toplam oda başı gelir ortalaması ise, 2011 yılında 240 Euro’ya yükselmiştir. 

Ayrıca Istanbul, Avrupa’daki gelişme öngörülerinde ilk şehir olmayı 2011’de de sürdürmüştür. Yabancılar, mütekabiliyet ile ilgili gelişmeleri bekliyor, Yabancıların doğrudan gayrimenkul yatırımları arttı.

2011 yılı verilerine bakıldığında; yabancıların Türkiye’den gayrimenkul yatırımları ilgili gelişmeleri bekledikleri de görülmüştür. 2010 yılında 2.494 milyon dolar olarak gerçekleşen yabancılara gayrimenkul satışı, 2011’de ise 2.013 milyon dolara gerilemiştir.

Bu alanda kısıtlayıcı engellerin kaldırılması yönünde atılan adımların tamamlanmasıyla birlikte; milyar dolar bazında artışların yaşanması da beklentiler arasındadır. Yabancıların doğrudan gayrimenkul yatırımları ise; 2010 yılına göre 166 milyon dolar artış kaydederek, 2011’de 578 milyon dolar olmuştur. 

GYO’ların net aktif ve piyasa değerleri son iki yılda arttı

Gayrimenkul yatırım ortaklarının net aktif ve piyasa değerleri de son iki yılda hızlı büyümüştür. 2010 yılında 9.023 milyon dolar olarak gerçekleşen IMKB’de işlem gören GYO’ların net aktif değeri 2011 Eylül ayı itibari ile 10.100 milyon dolara ulaşmıştır.

Yine 2010 yılında 7.178 milyon dolar olan halka açık GYO’ların piyasa değerleri ise Aralık 2011 itibari ile 6.230 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 

İnşaat sektörünün yurtiçi banka kredi kullanımları 49.3 milyar TL’ye ulaştı

2011 yılında kaydedilen en önemli gelişmelerden biri de, inşaat ve gayrimenkul sektörü yurtiçi banka kredi kullanımına ilişkin olmuştur. Bir önceki yıla göre 13 milyar TL artan 2011 yılı inşaat sektörü yurtiçi banka kredileri kullanımı, 49.3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Gayrimenkul sektörü de bir önceki yıla oranla, 10.3 milyar TL artış kaydederek, 2011’de 26.9 milyar TL’lik yurtiçi banka kredisi kullanmıştır. 

Toplam inşaat yatırımları 118 milyar TL ile rekor kırdı

Özel sektör inşaat harcamalarında 76.5 milyar TL ile tarihi rakama ulaştı

2011’de toplam inşaat yatırımları ise, 118 milyar TL ile tarihi bir noktaya taşınmıştır. Toplam inşaat yatırımlarında kamu sektörü, önceki yıla oranla 4.7 milyar TL artışla 2011’de 41,5 milyar TL’lik harcama gerçekleştirmiştir. Özel sektör inşaat harcamaları da 2011 yılında tarihi bir rekora imza atarak, 76.5 milyar TL’ye ulaşmıştır. 

İnşaat sektöründen Türkiye ekonomisine 300 milyar TL’lik destek 

200 alt sanayi dalını besleyen inşaat sektörünün, ortalama 2.54 çarpan etkisi ile 2011 yılındaki Türkiye ekonomisine genel katkısı ise; yaklaşık 300 milyar TL olarak gerçekleşti. GYODER Başkanı Işık Gökkaya, “İnşaat sektörünün ‘cari açık üzerinde negatif baskısı en az olan sektör olduğu’ da dikkate alındığında, Türkiye ekonomisine katkısı daha da anlam kazanmaktadır” açıklamasında bulundu.

İnşaat maliyetleri %14 oranında arttı

2011 yılında sektörde kaydedilen büyümeyle birlikte, inşaat maliyetlerinde de artış yaşanmıştır. 2011’de inşaat maliyet endeksi, konutta bir önceki yıla göre %14 artarak, 168,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Konut dışı inşaat maliyet endeksi ise, bir önceki yıla göre %14 artarak, 2011’i 167,4 seviyelerinde tamamlamıştır. (İnşaat Maliyet Endeksi – 2005=100)

Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye güveni sürüyor 

T.C. Merkez Bankası verilerine göre; küresel dalgalanma ortamına karşın yabancıların Türkiye’ye güveni 2011 yılında da sürmüştür. 2011’de yabancıların Türkiye mali risklerinin, 235.3 milyar dolar ile 2007 ve 2008 yılları üzerinde gerçekleştiği görülmüştür.